Co prawo autorskie mówi o Print Screenie?

Młotek sędziowski

Planujesz tworzyć treści w internecie i chcesz je uatrakcyjnić poprzez dodanie Print Screenów? A może po prostu planujesz wykonać zrzut ekranu, żeby za jego pomocą przekazać lepiej treść i dokładniej wyjaśnić pojęcia. Jednak czy aby na pewno dopuszczalne jest używanie ich w swoim artykule?

Kilka słów o prawie cytatu

Czy print screeny są legalne?

Na początek trzeba przypomnieć krótko o jednym z ważniejszych aspektów prawa autorskiego (dokładniej omówiliśmy to prawo w tym artykule), czyli prawie cytatu. Najprawdopodobniej powołując się właśnie na prawo cytatu będziesz wykorzystywał print screeny.

To pozwala Ci w niektórych sytuacjach wykorzystać print screeny bez konieczności kontaktowania się z autorem dzieła i uzgadniania z nim wykorzystania jego utworu. Temat licencji i wszystkich innych zagadnień omówiliśmy dokładnie w artykule na temat prawa autorskiego, tu skupiamy się na jego kluczowej z punktu widzenia Print Screenów części, czyli prawie cytatu.

Warto przypomnieć sobie jakie zasady musi spełniać cytat, żeby był zgodny z prawem cytatu:

  • Cytat ma stanowić uzupełnienie tworzonych przez Ciebie treści, które same w sobie są wartościowe, natomiast cytat po prostu umożliwia ich lepsze i łatwiejsze zrozumienie.
  • Użycie cytatu jest uzasadnione wyjaśnieniem, nauczaniem, analizą krytyczną lub prawami gatunku twórczości.
  • Forma cytatu nie ma natomiast znaczenia — może to być tekst, obraz, video, albo materiał audio.
  • Utwór, który cytujesz musiał być wcześniej udostępniony publicznie, w przeciwnym wypadku potrzebujesz zgody autora.
  • W uzasadnionych przypadkach możliwe jest cytowanie całego utworu, takim przypadkiem może być np. analiza zdjęcia, albo krótkiego wiersza.
  • Musi zostać podane źródło oraz autor. W przypadku cytowania dzieł internetowych również link.

Prawo cytatu a prawa gatunku twórczości

Wielu twórców może mieć wątpliwości co do tego, czym są prawa gatunku twórczości. W skrócie chodzi o to, że pewne rodzaje tworzonych treści wymagają cytowania. Świetnym przykładem jest trend na polskim YouTube na tak zwane „commentary video”, gdzie po prostu ludzie komentują filmy innych YouTuberów, albo innych twórców. Często tacy twórcy komentują programy w telewizji, przykładem jest choćby Niekryty Krytyk, albo Naruciak.

Oni ze względu na gatunek swojej twórczości muszą używać fragmentów dzieł, w przeciwnym wypadku ich filmy nie miałyby większego sensu. Czy jednak powołanie się na „prawa gatunku twórczości umożliwiają Ci cytowanie bez żadnych ograniczeń? Absolutnie nie! Cały czas duże znaczenie ma m.in. stosunek własnych treści do cytowanych. Tutaj warto przytoczyć wyrok Najwyższego sądu, który powiedział jasno, że cytowany utwór musi pozostawać w takim stosunku do stworzonej samodzielnie treści, żeby nie pozostawała wątpliwość, że powstało nowe dzieło.

Gdzie jest miejsce dla Print Screenu w prawie cytatu?

Niektórym osobom może wydawać się, że zrobienie Print Screenu to w pewnym sensie ominięcie prawa cytatu, w końcu nie używają oni cudzego dzieła, a tworzą „swoje własne”. Jednak jest to błędne myślenie.

PrintScreen podlega prawu cytatu tak samo, jak każdy inny rodzaj treści. Dlatego też musisz stosować się do wszystkich zasad, o których mowa we wcześniejszej części artykułu. Na co zwrócić uwagę przy robieniu Print Screenów i umieszczaniu ich w swoim artykule?

  • Informacje o autorze, źródle (czyli stronie, której zrobiłeś zrzut ekranu) i linku umieść w okolicy Print Screenu. Możesz to zrobić w formie podpisu pod obrazkiem, dodatkowo możesz umieścić znak wodny na samym zdjęciu.
  • Print Screen to nie jest sposób na pozyskanie darmowych grafik. Jeżeli zrobisz po prostu zrzut ekranu i wytniesz z niego fragment ze zdjęciem, które pasuje do twojego artykułu, to nawet jeżeli je dobrze oznaczysz autora, to i tak będziesz łamał prawo autorskie. Pamiętaj, że Print Screen musi być istotnym elementem w twoim dziele i zamieszczenie go musi być konieczne do zrozumienia twojego artykułu.
  • Jeżeli niemożliwe jest ustalenie autora, to musisz o tym napisać, żeby sobie nie przypisywać autorstwa.

To są najważniejsze aspekty. W skrócie — używaj Print Screenów z głową. Dbaj o to, żeby stanowiły one tylko uzupełnienie twoich artykułów, dzięki którym ich zrozumienie będzie łatwiejsze.